Galaksi Nedir? Bilim adamları, evrendeki tüm yıldızların dev bir yıldız grubunun parçası olduğunu düşünüyorlardı. Daha sonra, 1917’de Thomas Wright, birçok farklı büyük yıldız grubu olabileceğini öne sürdü. Birkaç yıl sonra bu diğer gökbilimciler tarafından kanıtlandı ve galaksi fikri gerçek oldu. Peki Tam olarak galaksi nedir ayrıntılı bir şekilde inceleyelim.
Galaksi nedir?
Bir galaksi, bir grup yıldız ve diğer uzay maddelerinden meydana gelir. Yıldızlar, Güneş Sistemi’nde Güneş’in etrafında dönen gezegenler gibi, yüksek bir yerçekimi merkezi etrafında dönme eğilimindedir. Galaksiler çok büyüktür ve trilyonlarca (milyardan çok daha büyük) Yıldıza sahip olabilirler.
Galaksiler ne kadar büyük olursa olsun, genellikle geniş boş alanlarla birbirinden ayrılırlar. Hatta daha büyük uzay alanlarıyla ayrılmış galaksi kümeleri bile vardır. Bilim adamları 100 milyardan fazla galaksi olduğunu düşünüyor. Yani, evren çok çok büyüktür.
Ayrıca Bunu da Okuyabilirsiniz: Bilmeniz Gereken En İlginç 50 Uzay Gerçeği
Galaksilerin Özellikleri
Galaksiler, evrenin her tarafına yayılmıştır. Bunlar, çekim kuvvetiyle bir arada tutulan büyük yıldız gruplarıdır. Biz, spiral kollu Samanyolu galaksisinde yaşıyoruz.
Evrende nereye baksanız galaksileri görürsünüz. Milyarlarca galaksi (devasa yıldız, gaz ve toz kümesi) vardır. Her birinde yüz binlerce yıldız (hatta milyarlarca) yıldız bulunur.
Galaksiler şekillerine göre sınıflandırılır. Başlıca üç tipi; eliptik, spiral ve çizgilidir. Dördüncü tip olan düzensiz galaksilerin belirli bir şekilleri yoktur. Görebildiğimiz tüm galaksilerin yarısından fazlası eliptiktir.
Eliptik galaksiler küçükten büyüğüne doğru sıralanırı az miktarda gaz ve toz içerir ve yıldız oluşumu gerçekleşmez. Yaklaşık üçte biri spiral ya da çizgili spiraldir. Bunların merkezi eski yıldızları barındırır, kolları genç yıldızları tutar ve gaz ve toz bulutlarından yeni yıldızlar doğar. Genç bir yıldız çok canlıdır ve spiraller arasında, diğerlerinden daha fazla parlar.
Gök bilimciler, galaksilerin neden bu şekilleri aldıklarını kesin olarak bilmemektedir ama bu durum; galaksilerin oluşum biçimleriyle bağlantılı olabilir. Bir galaksideki madde miktarı, dönme hızı ve oluşan yıldızların oranı, galaksinin biçiminin belirlenmesinde etkili olur.
Gök bilimciler, ayrıca; çarpışan galaksileri incelerler ve daha büyük bir galaksi oluşturmak üzere bir araya gelen iki galaksiyi anlamaya çalışırlar. Bu, yeni galakside güçlü yıldız oluşum sürecini başlatan, doğrudan bir çarpışma ya da bir patlamanın yol açtığı bir sürükleniş olabilir. Galaksilerinin bu şekilde birleşmeye devam edeceği ve gelecekte şimdikinden daha az sayıda fakat daha büyük galaksilerin olacağı düşünülmektedir.
Galaksiler Nasıl Oluşur?
Galaksiler büyük gaz kütleleri olarak meydana gelir. Galaksiler çekim kuvvetinin baskısı ile büzülürken merkezdeki gaz, yıldız oluşumunu başlatacak yeterli yoğunluğa ulaşır. Bazı galaksiler spiral veya çizgili spiral galaksi oluşturacak biçimde dönmeye başlar.
Ağır ağır dönen gaz kütlesi çekim kuvvetinin baskısı ile çöker ve merkezde ilk yıldızlar oluşur.Bulut büzülürken dönme hızı artar.
Gaz bulutları Helazon diskinde karşılaşır ve ekstra çekim kuvveti sayesinde daha fazla bulut çeker. Yıldızlar burada oluşmaya başlar.
Merkezde yeni yıldız oluştaracak gaz yoktur. Ancak; kollar yıldız hammaddesi bakımından zengindir. Galaksi, şimdi yaşamının olgunluk dönemindedir.
Ayrıca Bunu da Okuyabilirsiniz: Evren Nedir? Evren Hakkında En Öğretici Bilgiler
Galaksi (Gökada) Türleri
Şekillerine bağlı olarak dört ana gökada türü vardır:
Sarmal: Sarmal gökadanın, merkezin etrafında spirallenen birkaç uzun kolu vardır. Sarmal gökadanın merkezinde daha yaşlı yıldızlar bulunurken, kollar genellikle yeni yıldızlardan yapılmıştır.
Çubuklu sarmal: Bu tür bir gökada, spirale benzer, ancak ortasında uzun bir çubuk ve uçlarından spirallerin çıkması vardır.
Eliptik: Eliptik bir disk şeklinde bir araya toplanmış bir yıldız kütlesidir.
Düzensiz: Diğer herhangi bir şekle sahip galaksi genellikle düzensiz kategorisinde toplanır. Düzensiz galaksilerin çoğunun, diğer üç tür galaksinin birbirine çarpmasıyla oluştuğu düşünülmektedir.
Samanyolu Galaksisi
Samanyolu adlı galakside yaşıyoruz. Samanyolu, Yerel Grup adı verilen yaklaşık 3.000 galaksiden oluşan kümenin bir parçasıdır. Samanyolu sarmal şekilli bir gökadadır ve yaklaşık 300 milyar yıldızdan oluştuğu tahmin edilmektedir.
Üzerinde yaşadığımız galaksi Samanyolu’dur. Dışarıdan bakıldığında ortalama 300 milyar yıldızdan oluşan çizgili bir spiral galaksi görürüz. Yıldızımız Güneş, spiral kollardan birinin üzerinde yer almaktadır. Kollar, yıldızlardan ve yeni yıldızların doğduğu gaz ve toz bulutlarından oluşmuştur. Merkezde daha eski yıldızlar bulunur. Güneş’in merkezin yörüngesindeki tam bir dönüşü 220 milyon yılda tamamlanır. Galaksi, 100.000 ışık yılı çapında ve 2.000 ışık yılı kalınlığındadır.
Samanyolu’nda Güneş’in Komşuları
- Cone Nebula
- Rosette Nebula
- Orion Nebula
- Lagoon Nebula
- Güneş Sistemi
- Califomia Nebula
- Trifid Nebula
- Vela Süpemova Kalıntısı
- Kuzey Amerika Nebulası
Aktif Galaksiler
Aktif galaksiler olarak adlandırılan bazı galaksiler vardır ve bunlar karakter ve görünüş olarak diğerlerinden farklıdır. Tipik bir aktif galaksinin ışıldayan bir çekirdeği (parlaklıkları değişebilen) vardır ve bunlardan muazzam iki kara madde fışkırır. Tam merkezde süper büyük bir kara deliği çevreleyen toz ve gazdan oluşan kor bir halka bulunur. Kuasar, blazar, seyfert ve radyo galaksileri aktif galaksi örnekleridir. Ancak; gök bilimcilere göre bir model farklı tipler için açıklayıcı olabilir ve bunlar görünüş açılarına (gökyüzünde onları görebildiğimiz) göre gruplar halinde sınıflandırılabilir.
Yerel Grup galaksileri yaklaşık 5 milyon ışık yılı çapındaki bir uzay hacmini kaplar. En büyük kütloli üç galaksi (Samanyolu, Andromoda vo Trianqujum) çekim kuvvetleriyle diğer grup üyelerini yörünqolori otrafında toplar, Kümede aadoco bu üçü) spiraldir, İki düzensiz galaksi, Küçük ve Büyük Magellan Bulutu, Samanyolu yörüngesinde döner.
Galaksi Yerel Süper Kümelerinin bir kenardan diğerine olan uzaklığı 100 milyon ışık yılından daha fazladır ve birkaç bin galaksiyi barındırır. Kümelerdeki galaksiler bulut biçimli bir uzay hacmini doldurur. Yerel Grup’da yer alan Samanyolu, Canes Venatici bulutunun dıştaki köşesine yakındır.
Galaksilerin en karanlık olanları, gözlerimizle gördüğümüzden dört milyar kez daha fazla karartılmıştır. Cisimlerden gelen ışıkların büyük mesafeler katederek Dünya‘ya ulaşabilmesi zorunluluğu nedeniyle, galaksiler on milyar yıl önceki halleriyle görünmektedir.
Kümeler Ve Süper Kümeler
Galaksiler, küme adı verilen gruplarda bir araya gelir. Galaksimiz Samanyolu, Yerel Grup (Local Group) adı verilen ve 30 galaksiden oluşan kümenin bir üyesidir. Bu grupların çoğunluğu ufak ve belirsizdir. Bunların yarısına yakını eliptik ve yaklaşık üçte biri de düzensiz şekillidir. Üç tanesi büyük çaplı ve daha parlak spiral galaksilerdir.
Birkaç bin galaksi daha büyük kümeleri oluşturur. Yaklaşık 50 mil ışık yılı uzaklıktaki Virgo Kümesi üçü dev eliptik ve çoğu parlak spiral olan 2.000’den fazla galaksiden oluşur. Kümeler, süper kümeler adı verilen çok daha büyük gruplarda bir araya gelirler. Bunlar evrendeki en büyük yapılardır ve çapları 100 milyon ışık yılından daha fazladır.
Bir süper küme düzinelerce kümeden oluşabilir. Bir süper kümeye ait olan Yerel Grup’un merkezinde Virgo Kümesi bulunur. Süper küme, kabaca dikdörtgen hacimli uzayda bulut biçimli 11 ana kümeyi içerir.
Galaksiler Hakkında Eğlenceli Gerçekler
- Galaksi kelimesi Yunanca “milky” kelimesinden gelir.
- Bazı bilim adamları, bir galaksinin kütlesinin çoğunun karanlık madde adı verilen gizemli bir maddeden oluştuğunu düşünüyor.
- Galaksilerin merkezinde devasa bir kara delik olduğu düşünülüyor.
- Samanyolu’na en yakın gökada, bizden yaklaşık 2,6 milyon ışıkyılı uzaklıkta bulunan Andromeda’dır.
- Pek çok galaksi, 100.000 ışık yılından daha geniş bir mesafede yer alır.
- Güneşin galaksinin merkezinde yörüngede dönmesi iki yüz milyon yıldan fazla sürer. Buna galaktik yıl denir.
Kaynak: NASA, Wikipedia, Space
Benzer aramalar: galaksi ne demek, galaksi nedir kısaca, gökada nedir, galaksi nedir pdf, galaksi nedir konu özet, bilim insanları samanyolu nun merkezine doğru çıplak gözle araştırma yapması, bilim adamlarına göre galaksi olan varlıklar, düzensiz galaksiler olarak galaksiler, gökada türleri, galaksinin diğer adı nedir, galaksimizin ismi nedir, Dünya hangi galakside, galaksi nedir ve özellikleri, galaksi nedir özet bilgiler, galaksi nedir konu anlatımı.
Bir önceki yazımız olan Dünyanın İç Yapısı Ve Katmanları Hakkında Harika Bilgiler başlıklı makalemizde dünya, gezegen ve nedir hakkında bilgiler verilmektedir.
