Beslenme bütün canlıların ortak özelliğidir. Bu makalemizde canlılarda beslenme şekilleri ile ilgili ayrıntı bir açıklama yapıp sizleri bilgilendireceğiz.
Beslenme şekilleri canlı türlerine göre değişiklik göstermektedir.
- Ototrof Beslenme
- Fotoototrof Beslenme
- Kemoototrof Beslenme
- Heterotrof Beslenme
- Holozoik Beslenme
- Saprofit(Çürükçül) Beslenme
- Simbiyoz Yaşam
- Hem Ototrof Hem Heterotrof Beslenme
- Otçullar (herbivorlar)
- Etçiller (karnivorlar)
- Hem etçil hem otçullar (omnivorlar)
Ototrof Beslenme
Gerekli olan organik besinleri, inorganik maddeleri kullanarak kendileri üreten canlıların gerçekleştirmiş olduğu beslenme şeklidir. Bu beslenme şeklini gerçekleştiren canlılara üreticiler denir. Ototrof beslenmede kullanılan enerji kaynağına göre kendi içerisinde fotoototrof ve kemoototrof beslenme olmak üzere ikiye gruba ayrılır.
1. Fotoototrof Beslenme
Canlıların güneş enerjisini kullanarak inorganik maddelerden organik besin sentezlediği fotoototrof beslenme çeşididir. Bitkiler, algler ve siyanobakteriler tarafından gerçekleştirilir.
2. Kemoototrof Beslenme
Canlıların kimyasal enerjiyi kullanarak inorganik maddelerden organik besin sentezlediği beslenme çeşidine denilmektedir. Demir, nitrit, nitrat ve kükürt bakterileri tarafından yapılır.
Heterotrof Beslenme
İhtiyaç duydukları organik besinleri kendileri üretemedikleri için dışarıdan hazır almak zorunda olan canlıların gerçekleştirmiş olduğu beslenme şeklidir.
1. Holozoik Beslenme
Canlıların ihtiyaç duydukları organik besinleri dışarıdan katı ve büyük parçalar halinde hazır bir biçimde almasıdır.
2. Saprofit (Çürükçül) Beslenme
Saprofit beslenme, anlıların bitki ve hayvan kalıntıları gibi organik atıkları hücre dışına salgıladıkları enzimler aracılığıyla parçalayarak organik besin sentezlemesi şeklidir. Bu beslenme şeklini gerçekleştiren canlılara ayrıştırıcılar adı verilir. Bu canlıların faaliyetleri sonucunda peynir, yoğurt, alkol ve sirke gibi ürünler oluşmaktadır.
3. Simbiyozitik Beslenme (Birlikte Yaşam)
Mutualizm, kommensalizm ve parazitizm olmak üzere üç farklı gruba ayrılır.
a-) Mutualizm
Birlikte yaşayan canlıların bu birliktelikten karşılıklı olarak fayda sağlamasıdır.
b-) Kommensalizm
Birlikte yaşayan canlılardan birinin bu birliktelikten fayda sağlarken diğerinin etkilenmemesine verilen addır.
c-) Parazitizm
Birlikte yaşayan canlılardan birinin bu birliktelikten fayda sağlarken diğerinin zarar görmesidir. Parazitizm yaşamını sürdüren canlılardan zarar veren türe parazit denir. Zarar gören türe ise konak adı verilmektedir. Hastalık yapıcı nitelikteki parazitlere ise patojen olarak bilinir.
Hem Ototrof Hem Heterotrof Beslenme
Canlıların ihtiyaç duydukları organik besinleri hem kendilerinin üretip hem de dışarıdan hazır alması şeklinde gerçekleştirilen beslenme şeklidir. Böcekçil bitkiler ve öglena bu beslenme şekline örnek verilebilir.
1. Otçullar (herbivorlar)
Bitkisel kaynaklı olarak beslenen canlılardır. Ağızlarında öğütücü dişleri çok gelişmiştir. Bağırsakları uzundur. Ayrıca indirim sistemlerinde selülozu sindirmeye yardım eden bakteriler yer alır. Sindirimleri uzun süre alır. Bitkileri yiyen hayvanlar, birincil tüketici olup koyun, keçi, tavşan, deve, inek, geyik, ceylan ve kunduz bu canlılara örnektir.
2. Etçiller (karnivorlar)
Karnivorlar canlılar hayvansal kaynaklı beslenir. Parçalayıcı dişleri yani köpek dişleri gelişmiştir. Mideleri bölmesiz, bağırsakları kısadır. Sindirimleri kısa sürmektedir. Otçul hayvanları yiyen hayvanlar, ikincil tüketici (karnivor) olup aslan, kaplan, kurt, sırtlan, tilki ve panter örnektir.
3. Hem etçil hem otçullar (Omnivorlar)
Hem bitkisel hem de hayvansal kaynaklı beslenirler. Ağızlarında kesici parçalayıcı ve öğütücü dişler bulunur. Mideleri tek bölmelidir. Bağırsakları orta uzunlukta bulunur. İnsan, ayı, domuz, serçe, sığırcık, karga, hindi, turna ve ev faresi bu grupta bulunan canlılardır.
Ayrıştırıcı Canlılar
Canlıların yapı, iskelet, dışkı ve dökülmüş yaprak gibi organik döküntülerini hücre dışına salgıladıkları sindirim enzimleriyle parçalayarak ölü organizma kalıntılarını tüketirler. Bu sebeple doğal madde döngüsünde görev alırlar.
Bitki Parazitleri
Bitki parazitleri, yarı ve tam parazit olarak iki çeşittir. Yarı parazit bitkiler, kökleri gelişmediğinden toprağa tek başına tutunarak yaşayamaz. Organik besin alamaz ve klorofil bulundurur. Klorofili sayesinde kendi besinini üretir. Ökse otu yarı parazit bitkiye örnektir. Tam parazit bitkiler klorofil bulundurmaz. Üzerinde yaşadığı bitkiden su ve minarel ile organik besin alır. Canavar otu, cinsaçı, küsküt otu tam parazit bitkiye örnektir.
Bir önceki yazımız olan Proteinlerin Görevleri Nelerdir? Protein Sentezi Ve Özellikleri başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
