Görelilik teorisi birçok insanın merak ettiği ve zaman zaman da gündeme gelen teorilerden biri olmaktadır.
Görelilik teorisi yani öbür ismi ile İzafiyet teorisi; 1905 senesinde Annalen der Physik dergisinde Albert Einstein tarafından yayınlanan “Hareketli cisimlerin elektrodinamiği üzerine” isimli ikinci makalesinde açıklanmış ve hemen ardından beşinci makalesinde “Bir cismin atıllığı enerji içeriği ile bağlantılı olabilir mi?” makalede açıklanmış bir fizik kuramı olmaktadır.
İzafiyet Teorisi Nedir?
İzafiyet teorisi diğer ismi ile Özel Görelilik Kuramı, uzay ve zaman arasında olan ilişkiyi açıklamaktadır. Bundan dolayı mekan, hareket ve zaman birbirlerinden bağımsız değil ve bunlar birbirleri ile bağlantılı izafi bir bütün olmaktadır. Cisimler zamanla, zaman cisimler ile, mekan hareket ile, hareket mekan ile yani hepsi birbirleri ile bağlantılı olmaktadır.
İzafiyet teorisi ile ilgili Einstein’den ilk önce çok farklı çalışmalar yapılmaktadır. İlk önce Galileo bu etkileri gözlemlemiş olup Einstein’in bu teorisini Galileo’nun Görelilik Prensibi ile birleşmiş, değişmeyen ve doğrusal hareketlerin biçimi ne olursa olsun bütün gözlemekte olan gözlemcilerin ışığın hızını ve her zaman aynı büyüklükte ölçeceğini önermiştir.
Özel Görelilik Teorisi Nedir?
Özel Görelilik Kuramı; zamanın ve uzaklığın gözlemcilere bağlı bir biçimde değişebileceği üzerinde durmaktadır. Teori, enerjinin ve maddenin ünlü E=mc2 formülü ile birbirlerine bağlı olduğunu ortaya koymuştur. E=mc2 formülüne ışık hızı ve kütlesinin toplamı enerjiye eşit olmaktadır.
Görelilik Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Görelilik hakkında bilinmesi gereken 12 madde olmaktadır. Bu maddelerin bazıları;
- Eintein’den ilk önce hareketin fiziğini anlamak için Isaac Newton’un yasaları kullanılmaktaydı. Newton 1687 senesinde kütle çekiminin dünyadaki her şeye etki ettiğini yazmıştır. Örneğin; bir elmayı ağaçtan yere çeken kuvvetin aynısıydı. Dünyanın Güneş etrafında hareket etmesini sağlamaktadır. Ama Newton hiçbir zaman kütle çekiminin kaynağını çözememiştir.
- Felsefeci David Hume’un 1738 yılında yazdığı “İnsan doğası üzerine bir inceleme” isimli eseri Einstein’in zaman ve uzay hakkında olan düşünceleri üzerinde çok büyük etki yaratmıştır. Hume; kuşkucu ve deneyci birisiydi. Bilimsel terimlerin kanıt ve deney temeli olması gerektiğine ama yalnız mantığının yeterli olmadığına inanıyordu. Aynı zamanda varlığının ve cisimlerin hareketinden bağımsız olmadığını biliyordu.
- 1905 senesinde Albert Einstein 2 ilkeye dayanarak yeni bir teori geliştirmiştir. İlkelerden biri fizik yasalarının bütün gözlemcilere aynı gözükmesidir. 2. İlkesi ise ışık hızının değişmeyecek olmasıydı.
- Bu iki ilkenin sonucunda Albert Einstein dünyada sabit referans çerçevesi olmadığını çıkarmıştı. Her Şey başka şeylere göre hareket etmektedir. Bundan dolayı teorisine Görelilik ismini verdi. Günümüzde Özel Görelilik olarak bilinmektedir.
- Zaman bütün insanlar için aynı şekilde yani hızda akmamaktadır. Çok hızlı hareket etmekte olan bir gözlemci için zaman kendisine nazaran durağan olan bir gözlemcinin algılamasından çok daha yavaş akmaktadır. Buna zaman genleşmesi denmektedir.
- Hızlı hareket etmekte olan bir cisim kendisine göre çok daha yavaş hareket etmekte olan gözlemciye hareket doğrultusunda kısaltılmış gibi gözükür. Cismin hızı ışık hızına yaklaşmadığı zaman bu etki son derece hafif olmaktadır.
- Enerji ve kütle benzer şeylerin farklı farklı görünmesidir. Albert Einstein popüler eşitliği E=mc2 şu anlama gelmektedir. bir miktar kütle, bir miktar enerji çarpı ışık hızının karesine eşdeğer olmaktadır. Nükleer bir patlama da oluşmakta olan çok yüksek miktarda enerji salınımını mümkün kılan bu olmaktadır.
- E=mc2 eşitliğinin sonucunda hızlı hareket etmekte olan cisimlerin kütleleri yavaş hareket edenlere nazaran artmış gibi görünmektedir. Bunun sebebi ise cismin hızını arttırınca enerjisinin artmasından dolayı (kütle=enerji) kütlesinin artmış görünmesi olmaktadır.
Bir önceki yazımız olan Yerçekimi Nedir? Gezegenlerin Yerçekimi İvmeleri başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
