Bağışıklık sistemi, insan vücudunu hastalıklardan koruyan ve hastalık hücreleri yok eden bir sistem olmaktadır. Bağışıklık sistemimiz virüsleri, parazitleri ve vücuda giren her yabancı maddeyi tanır ve onlara karşı savunma oluşturarak vücudu korumaktadır. Canlı hücreleri ve kendi dokularını ayıran sistem sadece yabancı maddelere savaş açmaktadır.
Bağışıklık sistemi çok gelişmiştir. Bu nedenle temel olarak aynı olan maddeleri bile ayırt edecek kadar gelişmiştir. Tüm canlılarda bu sistem bulunmakta ve temel olarak canlıların hayatta kalmasını sağlamaktadır. Bağışıklık sistemi içerisinde yer alan özel bölümler bir kere yabancı maddeyi tanır ve ona karşı savunma üretir.
Omurgalı canlılardaki bağışıklık sistemleri çok daha özel işleve sahiptir. Evrimleşmenin olması ile tüm canlılardaki sistemler farklılaşmış ve çok daha geniş özellikler kazanmıştır. Bu sistemlerin virüsleri tanıması bağışıklık belleğini oluşturmaktadır. Bu da aşıların temel prensiplerini oluşturmaktadır.
Bağışıklık sistemi bozuklukları farklı hastalıklara sebep olabilmektedir. Bu sisteminizin yetersiz olması hastalıklara çok daha kolay bir şekilde yakalanmanıza neden olacaktır. AIDS hastalığı buna en iyi örnekler olmaktadır. Vücudun kendi hücrelerini düşman gibi görüp saldırdığı hastalıklar ise otoimmün hastalıklar olarak adlandırılmaktadır. Bunlara örnek olarak Romatoid artirt, tip 1 diyabet ve sistemik lupus örnek verilebilmektedir. Bağışıklık sistemi bilimine ise tıp dünyasında immünoloji adı verilmektedir. Hastalar ile bu dalın doktorları ilgilenmektedir.
Ayrıca bunu da okuyabilirsiniz: Proteinlerin Görevleri Nelerdir? Protein Sentezi Ve Özellikleri
Bağışıklık Sistemi Organları
Bağışıklık sistemi organları lenf dokuludur. Bunlar bir ve iki olarak gruplara ayrılmaktadır. Birincil organlarda lenfosit üretiliriken, ikincil organlarda ise lenfositler antijenler ile karşılaşmaktadır. Sistem organları lenf bezleri, bademcikler, timus, lenf düğümleri, karaciğer, dalak, peyer plakları, kemik iliği ve lenftir. Lenf bezleri geniz eti olarak da bilinmektedir. Burada bakteri ve virüs gibi canlıların ürettiği antikorlar yakalanmaktadır.
Bademcikler boğazda bulunur. Lenf sıvısı bademciklerde toplanır ve buradan boyun ve çene altında bulunan düğümlere geçer. Bunlarda lenfositler bulunur. Vücuttaki mikroplar lenfositler tarafından yok edilir. Timus tiroid bezinin arka kısmında bulunmaktadır.burada lenfositlerin olgunlaşması olmaktadır.
Lenf düğümleri tüm vücuda yayılmış bir halde bulunmaktadır. İçerisinde B ve T hücreleri bulunur. Koltuk altı, kasık,, çene altı ve göğüs kısımlarında yaygın olarak bulunurlar. Karaciğer özellikle anne karnındaki bebeklerde immünolojik hücreleri içermektedir. T hücreleri ilk olark fetüslerin karaciğerlerinde üretilir. Dalak eskimiş kırmızı kan hücrelerini parçalamaktadır. Enfeksiyonlar ile savaşır. Peyer plakları ince bağırsak ve bağırsakları korur. Kemik ilikleri kök hücreleri içerisinde bulundurmaktadır. Lenfler ise dolaşım sistemi sıvıdır ve akkan olarak adlandırılır.
Ayrıca bunu da okuyabilirsiniz: DNA Nedir? DNA’nın Yapı Birimi ve DNA’nın Yapısı
Bağışıklık Sistemi Hastalıkları
Bağışıklık sistemi hastalıkları oldukça fazladır. En çok bilinenlerden biri ise Tip 1 diyabettir. Pankreasta kan şekeri seviyelerini düzenleyen insülin hormonunun üretiminden sorumludur. Tip 1 diyabette bağışıklık sistemi insülin üreten hücreler saldırmaktadır. Bu da kalp, böbrek ve gözlerde sorun yaratabilmektedir.
Romatoid artrit hastalığında bağışıklık sistemi eklemlere saldırmaktadır. Bu da kızarlıklık, ağrı ve sertlik olarak kendini gösterir. Lupus hastalığı 1800’lü yıllarda ortaya çıkmıştır. Lupus temelde döküntü olarak ortaya çıkmaktadır. Eklemler, böbrekler, beyin ve kalp olarak bütün organları etkilemektedir. Eklem ağrısı ve yorgunluk en çok görülen belirtilerinden biridir.
Sedef hastalığı cilt üzerinde bulunan hücrelerin fazla çoğalmasına neden olur. Bu hücreler de iltihaplı kırmızı lekeler olarak ortaya çıkmaktadır. Sedef hastalığı olan kişilerde eklemlerde şişme, sertlik ve ağrı olmaktadır. Bağırsak hastalığı da immün hastalıklarından biridir. Bağırsak duvarlarında iltihaplanma olarak ortaya çıkmaktadır. Crohn hastalığı olarak da adlandırılabilmektedir. MS hastalığı sinir sisteminde bulunan miyelin kılıfa zarar verir. Bu da vücutta ciddi bir hareket kaybına neden olur.
Bir önceki yazımız olan AIDS Nedir? AIDS Hakkında Öğrenmeniz Gerekenler başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.
