AIDS ilk defa 1980 yıllarının başında Orta ve güney Afrika’da ortaya çıkan virüs kökenli bir hastalıktır. AIDS bir HIV virüsüdür. HIV, bağışıklık sisteminde görev alan akyuvarların yapısını değiştirir ve sayısının azalmasına neden olur. Bu da vücudun enfeksiyonlara direnci düşürerek hastalık kapmasını çok daha kolay bir hale getirir. HIV farklı 2 türe sahiptir. HIV 1 Afrika’nın orta, güney ve doğu kesimlerinin yanı sıra Avrupa ve Asya’yı da etkilemektedir. HIV 2 ise Batı Afrika’da etkili olmaktadır. HIV 1’den daha düşük bir etkisi vardır. Bu Yazımızda da AIDS nedir, nasıl bulaşır, nasıl korunulur gibi soruların cevaplarından bahsedeceğiz.
AIDS Nedir?
AIDS, İngilizce’de Kazanılmış Bağışıklık Yetmezlik Sendromu adı verilen ve bir tür virüsteb kaynaklanan viral bir bağışıklık sorunudur. HIV virüsüne neden olan hastalık, vücudun savunmasında rol oynayan önemli hücreleri yok ederek bağışıklık sisteminin baskılanmasına neden olur. Genellikle kısaca HIV/AIDS olarak adlandırılan bu hastalık, bağışıklık sisteminin zayıflaması sonucunda ciddi bulaşıcı hastalıklara, hatta kanser ve benzeri hastalıklara neden olabilir.
HIV virüsüne maruz kalan kişilerde hastalığın erken evrede saptanması ve sağlıklı kişilere bulaşmasının önlenmesi için belirti ve semptomların bilinmesi ve hastaya bulaşma yolları ve korunma yöntemleri hakkında bilgi verilmesi gerekir.
Ayrıca bunu da okuyabilirsiniz: Kalıtım Bilimi Nedir? Kalıtım Hakkında Bilmeniz Gerekenler
AIDS Nasıl Bulaşır ?
AIDS çok farklı şekillerde insanlara bulaşabilmektedir. Hıv, kan ürünleri ya da diğer cinsel sıvılar aracılığı ile insandan insana bulaşabilmektedir. Plasenta ve süt ile anneden bebeğe de geçebilmektedir. Öksürük ya da hapşırmak gibi günlük aktiviteler ile HIV bulaşmamaktadır.
Vücut dışında AIDS virüsü çok uzun süre yaşayamamaktadır. Bulaşabilmesi için vücut sıvılarının doğrudan temas etmesi gerekir. AIDS bulaşma riskini frengi, uçuk, bel soğukluğu ve klamidya gibi cinsel hastalıklar da arttırmaktadır. Kan transfüzyonları da bulaşım yöntemlerinden biridir. AIDS aynı hepatit gibi kan nakli ile insanlar arasında bulaşabilmektedir. Cinsel ilişki en çok bulaştığı yöntemlerden birisidir.
Virüsün bulaşması vajinal, anal ya da oral seks sırasında gerçekleşebilmektedir. Öpüşme ile bulaşmamaktadır. Enfekte olan bir partneriniz varsa sizin de hastalığı kapma ihtimaliniz oldukça yüksektir. Kondom kullanılması virüsü kapma riskinizi de büyük oranda azaltacaktır. Bu nedenle mutlaka cinsel ilişki sırasında korunmanız önerilmektedir.
Madde bağımlılıklarında eroin gibi damara enjekte edilen maddeleri kullanan bireylerin büyük bir çoğunluğu HIV virüsü taşımaktadır. Ortak kullanımı olan enjektörler bulaşılmasınının en büyük kaynağıdır. Korunma işlemlerinin yapılmadığı sağlık merkezlerinde de herkes tehlike altında olmaktadır. Gebelik ve süt verme ile de anneden bebeğe AIDS bulaşabilir. Annenin kanında olan virüs aynı vücudu paylaştıkları için kolaylıkla bebeğe de geçecektir.
Doğumun ardından ilk yılda belirtiler bebekte görülmeye başlar. 10 yaşına gelmeden çocuklar bu kompliksyonlara dayanamaz ve kaybedilirler. Anne sütünde de bulunan virüs çocuklara bulaşabilmektedir. Günümüzde bu durum tedaviler ile önlenerek bebekler kurtartılabilmektedir. HIV virüsü el sıkışma, okşama, öpüşme, tükürük ya da göz yaşı ile başka insanlara bulaşmaz. Günlük hayatımızda kullandığımız hareketler bu durumu başka insanlara geçirmemektedir.
Ayrıca bunu da okuyabilirsiniz: DNA Nedir? DNA’nın Yapı Birimi ve DNA’nın Yapısı
AIDS’ten Nasıl Korunabilirsiniz ?
AIDS’den korunmak için alabileceğiniz birçok önlem bulunmaktadır. En çok bulaşma yöntemi cinsel ilişkidir. Korunmasız bir cinsel ilişki oldukça tehlikelidir ve sizi hastalığa karşı korumasız bırakır. Cinsel ilişki sırasında kondom kullanmak sizi koruyacaktır. Dikkat etmeniz gereken şey ise kondomun sağlam olduğundan emin olmaktır.
Eğer kondom kullanıyorsanız kayganlaştırıcı gibi maddeler kullanmamalısınız. Bu kondoma zarar verir ve yapısını bozar. İki kondom kullanmak da aynı etkiyi yaratacaktır. Kan nakli sırasında mutlaka alacağınız ya da vereceğiniz kanın testten geçirilmiş olması gerekmektedir.
Dezenfekte edilmemiş medikal cihazların kullanılması da hastalığın bulaşmasına neden olabilmektedir. İğne, cerrahi aletler, diş hekimliği aletleri, akupunktur iğneleri mutlaka tekrar kullanılmadan önce dezenfekte edilmelidir. Eğer bir kişi HIV pozitif ise asla kan bağışlamamalıdır.
AIDS hastalığının bir tedavisi olmadığı için bu durum büyük bir önem taşımaktadır. HIV bulunduran bir kişinin sperm sıvısı, genital sıvı ya da kanının bir vücut dokusuna temas etmemesi gerekir. Aksi halde hastalığı kapabilirsiniz. Açık yaraların kapatılması da virüsün vücuda girmemesi için önemlidir. Düzenli olarak test yaptırmanız hem sağlığınız açısından hem de sizin rahat etmeniz açısından büyük önem taşımaktadır.
