Sabun, bir alkalinin (genellikle sodyum veya potasyum hidroksit) bir yağ asidi ile reaksiyonundan kaynaklanan kimyasal bir bileşiktir .
Banyo yaptığımızda veya yıkama sırasında sabun suyla karıştırıldığında, kir ve yağın cilde veya kumaşa bulaşma şansını azaltarak insanların ve giysilerin temizlenmesine yardımcı olurlar. Sabunlar hayvansal yağlardan veya bitkisel yağlardan yapılır. Bu yazıda sabun nedir, nasıl yapılır ve özelliklerinden bahsedeceğiz.
Ayrıca bunu da okuyabilirsiniz: Katı Madde Çeşitleri Ve Katı Maddelerin Özellikleri
Sabun nedir?
Sabunlar ve deterjanlar, yağların suda erimesini sağlamaktadır. Sabunlar doğal yağlardan, deterjanlar ise petrokimyasallardan yapılmaktadır.
Tuvalet sabunu ve sabun parçaları, sabunlu deterjanlardır. Bunlar genellikle, hurma yağı, zeytinyağı ve hindistan cevizi gibi bitkisel yağlardan elde edilmektedir. Bazı sabunlar, hayvansal yağlardan yapılmaktadır.
Sabunsuz deterjanlar, bulaşık sıvısı, şampuan ve bulaşık tozundaki temizleme ürünleridir. Sabunsuz deterjanlar, petrol arıtımın yan ürünlerinden yapılır.
Deterjan Nedir ve Özellikleri
Giysilerdeki ve derideki kir, kirle yağın karışımıdır. Kirli tabaklar, yağlı yiyeceklerin kırıntılarıyla kaplıdır. Yağlar suyu geri ittiği için, sadece su yağları eritmez. Deterjanlar, suyun yağı eritmesine yardımcı olarak giysiler, deri ve tabakları temizlemeye yardım eder.
Çok sayıda farklı sabunlu ve sabunsuz deterjan molekülü olsa da, bunların hepsinin kutupsal ve kutupsal olmayan bölümleri vardır. Kutupsal bölüm elektrik yüklüdür ve suya çekim oluşturur. Kutupsal olmayan bölüm elektrik yüklü değildir ve yağda iyi erir. Kutupsal bölüm, yağın yüzeyinden sarkar.
Ovuşturma ve sıkma, bir deterjan tabakasıyla kaplı yağlı damlacıklara kırar. Kutupsal gruplar, bu katmanın dışında olduğu için, damlacıklar suda erir.
Ayrıca bunu da okuyabilirsiniz: Baz Nedir? Bazların Özellikleri ve Çeşitleri Nelerdir?
Sabun Yapımı
İnsanlar yüzlerce yıldan beri sabun yapmaktadır. Hayvansal yağ, su ve külleri karıştırıp, birkaç hafta beklemişlerdir. Su ve küller hayvansal yağı kırıp sabun yapan bir alkali oluşturmuştur. Modern sabun yapımının kimyası, bu ilkel yönteme çok benzemektedir ancak bugünkü işlem çok farklıdır.
Sabun üretiminin ilk aşamasında, sodyum hidroksit çözeltisi yağ moleküllerini sabun ve gliserole ayırır. Buhar karışımı ısıtır. Daha sonra, ham sabunu pıhtılaştırmak için tuz çözeltisi eklenir. Daha fazla sodyum hidroksit sabun-tuz çözeltisinde kalan yağı ayırır. Su da sabunu yıkayarak kusurlarını alır.
Hayvansal ve bitkisel yağlar, gliserol ve yağ asitlerinin kimyasal bileşimidir. Yağ asitleri, karbonsilik asit grubunun (-CO2H) eklendiği uzun karbon ve hidrojen atom zinciridir.
Genellikle sodyum hidroksit olan bir alkali, yağ moleküllerini gliserol ve yağ asitlerine dönüştürür. Daha sonra, alkali yağ asitiyle tepkiyerek tuzu oluşturur. Yağ asidinin uzun hidrokarbon zincirinin ucuna, suyu çeken kutupsal karboksilat iyonu (-CO2–) eklenir.
Bu, ham sabundur. Tepkimedeki diğer kimyasallar yıkandıktan sonra, arıtılan sabun kurutulur. Sabuna şekil verilmeden önce renk ve koku eklenebilir. Tepkimenin yan ürünü olan gliserol, patlayıcı, plastik ve diğer kimyasalların yapımında kullanılmaktadır.
Sabun Nasıl Kullanılır?
Sabunlar ve deterjanlar, gresi çözerek giysileri, deriyi, kirli bulaşıkları ve diğer öğeleri temizlemeye yardımcı olur. Deterjanlar özel moleküllerden oluşur. Bu moleküllerin bir kısmı suya çekilir. Diğer kısım grese çekilir. Grese çekilen parça gresi çözer ve daha sonra suyla durulanabilen daha küçük parçalara böler.
Ayrıca bunu da okuyabilirsiniz: Simya Nedir? Simya’nın Doğuşu Ve Kimyaya Katkıları
Sabunun Keşfi
İnsanlık en az 4000 yıldır sabun benzeri şeyler kullanıyor . Sabun benzeri malzemelerin yapımına dair kaydedilen en eski kanıtlar, Antik Babil’de MÖ 2800 yıllarına kadar uzanıyor. MÖ 2200 civarında bir Babil kil tableti üzerine su, alkali ve Çin tarçını yağı içeren bir sabun tarifi yazılmıştır.
Sabun Nasıl Yapılır?
İnsanlar, Babillilerin ve Mısırlıların eski uygarlıklarına kadar sabun yaptılar.
Uzun yıllar boyunca kül, hayvansal yağ ve su karışımından sabun yapıldı. Artık sabunu aynı şekilde yapmasak da, modern sabun yapımının kimyası çok benzer.
Günümüzde sabun genellikle yağ ve sodyum hidroksit kombinasyonundan yapılır. Sabun oluşurken gliserolün yan ürünü uzaklaştırılır. Ham sabun üretildikten sonra, parfümler ve renkler gibi diğer bileşenler eklenebilir. Sabun yapımında kullanılan kimyasal işleme sabunlaştırma denir.
Sabunlar Hakkında İlginç Bilgiler
- Sabun üretiminin yan ürünü olan gliserol, plastikler ve patlayıcılar gibi diğer kimyasal bileşiklerin yapımında kullanılır.
- 1800’lerin sonlarına kadar sıvı sabun icat edilmedi.
- Sabun, birçok yağlama gresinin temel bileşenidir.
Kaynak: Wikipedia, kindle, medium
Benzer Aramalar: sabun nedir kısaca, sabun nedir ve özellikleri, sabun nedir ve nasıl yapılır, sabun nedir pdf, sabun nedir kimya, Sabun nedir Kimya, Sabun formülü, Sabun formülü hidrofobik ve hidrofilik, Sabun hidrofil hidrofob, Saf sabun nedir, sıvı sabun formülü, Sabun kimyasallar, Sert sabun formulu.
Bir önceki yazımız olan Çocuklar İçin 15 Mükemmel Maddede Satrancın Yararları başlıklı makalemizde çocuklar, liste ve satranç hakkında bilgiler verilmektedir.
