Soy gaz Nedir? Soy gazlar, periyodik cetvelde 18. grubu oluşturan elementlerdir. Dış kabuklarındaki elektron sayısı tamdır; bu da onları çok tepkisiz kılar. Peki tam olarak bu soy gaz nedir ve Özellikleri Nelerdir?
Soy Gaz Nedir?
Soy gazlar, periyodik tablodaki gruplardan birini oluşturan elementlerdir. Periyodik tablonun en sağında bulunurlar ve on sekizinci sütunu oluştururlar. Soy gaz ailesindeki elementler, tam bir dış elektron kabuğuna sahip atomlara sahiptir. İnert gazlar olarak da adlandırılırlar.
Soy Gazlar Nelerdir?
Atomik hacimlerinin artış sırasına göre soy gazlar; helyum, neon, argon, kripton, ksenon ve radondur. Bunların hepsi renksiz, kokusuz ve yanmayan gazlardır. Soygazlar grubunda yer alan oganesson (Or) elementi için ise bilim adamları önceleri soy gaz ihtimali üzerinde dursa da günümüzde metalik görünümlü reaktif bir katı olduğu öngörülmektedir.
Ayrıca Bunu da Okuyabilirsiniz: Periyodik Tablo Nedir? Periyodik Tablonun Özellikleri
Soy Gazların Özellikleri
Helyum, evrende ikinci en yaygın bulunan ve ikinci en hafif elementtir. Soy gaz nedir denince ilk akla gelen element helyum diyebiliriz. Helyum dünyada az bulunur ancak, az miktarda helyuma doğal gazda rastlanır.
Helyumun dış kabuğunda iki elektron vardır ve geri kalanında sekiz elektron vardır. Neon, argon, kripton ve ksenon sıvı havanın kademeli damıtılması yoluyla havadan elde edilir. Periyodik tabloda soy gazlar kaynama noktalarına göre düzenlenmiştir.
Soy gazlar, her grubun elementleri arasında en büyük iyonlaşma potansiyeline sahiptir. Bu, elektron konfigürasyonunun kararlılığını yansıtır ve yine göreceli kimyasal reaktivite eksikliğine işaret eder.
Helyum, evrendeki elementlerin kütlesinin yaklaşık % 24’ünü oluşturur. Neon en çok bulunan beşinci, argon ise on birinci elementtir.
Yeryüzünde, argon haricinde soy gazlar oldukça nadirdir. Argon elementi, dünya atmosferinin yaklaşık % 1’ini oluşturur ve onu nitrojen ve oksijenden sonra atmosferde en bol bulunan üçüncü gaz haline getirir.
Radon, radyoaktif bir elementtir. Radyum gibi elementlerin radyoaktif çürümesi sonucu üretilir. Radon gazı doğal radyoaktif granit taşlarının üzerine inşa edilmiş evlere sızabilir. Solunduğunda, hücrelere zarar verip kansere yol açabilir.
Elektrikli kaynak makineleri, metalleri eritmede elektrik akımlarını kullanır. Argon genelde elektrik arkını çevrelemede kullanılır. Argon, havayı sıcak alanın dışında bırakır ve havadaki oksijenin metalle tepkiyip onu zayıflatmasını engeller.
Soy gazların kaynama noktaları kelvinle ölçülüyor. Kaynama noktaları 273 derecenin altındadır. Kaynama noktaları atomik hacimle beraber artar.
Helyum yanıcı olmadığı için balonlarda kullanmak hidrojene göre çok daha güvenlidir. Krypton adını Yunanca “kriptos” kelimesinden alır ve “gizli olan” anlamına gelir.
Soy gazların çoğu İskoç kimyager Sir William Ramsay tarafından keşfedildi. Helyum, herhangi bir maddenin en düşük erime ve kaynama noktalarına sahiptir.
Radon dışındaki tüm soy gazlar kararlı izotoplara sahiptir. Neon tabelalar sadece neon gazı değil, farklı renklerde parlak ışıklar oluşturmak için farklı soy gazların ve diğer elementlerin bir karışımını kullanır.
Soy gazlar, kararlı yapıları nedeniyle genellikle güvenli veya inert bir atmosfer oluşturmak için kullanılır. Ksenon adını Yunanca ” yabancı” anlamına gelen “xenos” kelimesinden alır.
Ayrıca Bunu da Okuyabilirsiniz: Halojen Nedir? Halojenlerin Özellikleri Ve Kullanım Alanları
Soygazların Kullanım Alanları
Helyum, hava gemileri ve bazı balonlarda kullanılır. Helyumun yoğunluğu havadan az olduğu için bu balonlar uçabilir. Derin su dalgıçlarının tüplerinde helyum oksijenle karıştırılır. Bunun nedeni, yüksek basınçta solunan nitrojenin zehirli bir hal almasıdır.
Soy gazlar, neon ışıkları gibi gaz deşarjlı lambaların içinde kullanıldıklarında farklı renklerde parlar. Ksenon, gün ışığını andıran neredeyse kesintisiz spektrumları nedeniyle film projektörlerinde ve otomobil farlarında bulunan ksenon ark lambalarında yaygın olarak kullanılır.
Soy gazlar daha çok elektrik ışıklarında kullanılır. Argon ve neon, bir elektrik akımı, bu gazları düşük basınçta içeren tellerden geçerken, parlak ışık verir. Bu tüp bükülerek, reklam panolarında kullanılmak üzere harflerin ya da rakamların şeklini alabilir. Kripton ya da ksenon içeren ufak lambalar, yoğun bir mavibeyaz ışık verir. Fotoğraf makinelerindeki flaş tüpleri bu gazları kullanarak, yoğun ışık patlamaları gerçekleştirir.
Helyum, neon ve argon, tek bir dalga boyunda sürekli ışık patlamaları üretebilen lazerlerde kullanılır.
Şimdiye kadar yapılan soy gaz bileşimleri sadece kripton, ksenon ve radonun floritleridir. Bunların pratik kullanım alanları yoktur.(soy gaz nedir ve soy gazların özellikleri)
Kaynak: wikipedia, ducksters, lumenlearning
Bir önceki yazımız olan Kauçuk Nedir, Nasıl Üretilir? Kauçuğun Özellikleri başlıklı makalemizde kauçuk, nasıl üretilir ve nedir hakkında bilgiler verilmektedir.
