Hava, dünyayı çevreleyen ve atmosferi meydana getiren gazların karışımıdır. Havanın yüzde 99’u oksijen ve nitrojenden oluşur. Peki oksijen nedir ve nitrojen nedir?
Oksijen ve nitrojen(azot) gazlı elementlerdir. Molekülleri, eşdeğerli bağlarla birbirine bağlanan 2 atomdan oluşmaktadır. Nitrojen(azot) moleküllerinde (N2), molekülü 3 bağ, oksijende ise 2 bağ bir arada tutar.
Oksijen Nedir?
Oksijen Nedir? Oksijen atom numarası 8 olan ve O harfi ile simgelenen kimyasal elementtir. Bu element tepkiyen bir elementtir. Tepkidiğinde, büyük miktarda ısı verir. Nitrojenin kimyasal tepkime oranı çok daha düşüktür.
Oksijen moleküllerinde (O2), 2 oksijen atomu çift eşdeğerli bağla bir arada tutulur. Standart şartlar altında, elementin iki atomu bağlanarak çok soluk mavi renkte, kokusuz, tatsız, diatomik yapıdaki, O2 formülüne sahip dioksit gazını oluşturur.(oksijen nedir)
Oksijen periyodik tablodaki kalkojen grubunun üyesidir ve neredeyse diğer tüm elementlerle kolayca bileşik (başta oksitler olmak üzere) oluşturabilecek, büyük ölçüde reaktif olan bir ametaldir. Bu element güçlü bir oksidanttır ve tüm elementler içinde ikinci en yüksek elektronegatifliğe sahiptir (sadece florun daha yüksek bir elektro negatifliği vardır).
Kütlesel olarak, hidrojen ve helyumdan sonra evrende en bol bulunan elementtir ve yer kabuğunda en bol bulunan elementtir. Serbest oksijen, sudan O2 elde etmek için Güneş ışığını kullanan bazı fotosentetik organizmalar olmadan Dünya üzerinde bulunamayacak derecede fazla reaktiftir. O2 elementi bu organizmalar evrildiğinde, yaklaşık olarak 2.5 milyar yıl önce, atmosferde birikmeye başladı. Diatomik O2 gazı hacimsel olarak havanın %20.8’ini oluşturur.
Suyun kütlesinin %88’i oksijendir, bu yüzden canlı organizmaların kütlesinin büyük bir kısmını bu element oluşturur. Organizmalardaki hem organik (proteinler, yağlar ve karbonhidratlar) hem de inorganik (dış iskelet, dişler ve kemikler) neredeyse tüm ana moleküllerin yapısında bu element bulunur.
Element halindeki O2 ; siyanobakteriler, Algler, bitkiler üretir ve tüm kompleks yaşam biçimlerindeki canlılar hücresel solunumda kullanılır. O2 atmosferde birikmeye başlamadan önce, Dünya üzerinde evrimsel sürecin erken dönemlerinde dominant olan zorunlu anaerob organizmalar için bu element toksik etki gösterir. O2 elementinin başka bir formu (allotrop) Ozon (O3), biyosferin morötesi radyasyondan korunmasına yüksek irtifadaki ozon tabakası yardımcı olur, ancak yeryüzüne yakın yerlerde hava kirliliğinin yan ürünü olarak çevreyi kirletici özelliği de bulunmaktadır. (oksijen nedir)
Nitrojen molekülleri, üçlü eşdeğerli bağla bir arada tutulur.
Nitrojen (Azot) Nedir?
Azot ya da nitrojen, Periyodik cetvelde N simgesi ile gösterilen bir element olup atom numarası 7’dir. Renksiz, kokusuz, tatsız ve atıl bir gazdır. Azot, dünya atmosferinin yaklaşık %78’ini oluşturur ve tüm canlı dokularında bulunur. Azot ayrıca, amino asit, amonyak, nitrik asit, ve siyanür gibi önemli bileşikler de oluşturur.
Nitrojen endüstriyel anlamda, sıvı hava`nın kısmi distilasyonu ile ya da gaz halindeki havadan mekanik olarak (basınçlı ters osmoz yöntemi) elde edilir. Nitrojen, hayvan dışkılarının, üre ve ürik asit halinde büyük kısmını oluşturur. Moleküler nitrojen, büyük oranda Satürn’ün Ay’ı Titan’ın atmosferinde bulunur.
Moleküler nitrojen, atmosferde reaktif değildir fakat doğada, canlı organizmalar (bakteriler) tarafından biyolojik ve endüstriyel anlamda faydalı bileşiklere dönüştürülür. Endüstriyel anlamda nitrojen ve doğal gaz, Haber prosesi ile amonyağa dönüştürülür. Amonyak da ya gübre olarak ya da patlayıcılar gibi başka maddelerin üretiminde (Ostwald prosesi ile nitrik asit üretimi) başlangıç maddesi olarak kullanılır.
Kimyasal Tepkimeler
Oksijen diğer birçok elementle tepkiyerek, oksit adı verilen bileşimleri oluşturur. Bunun en yaygın örneği hidrojen oksit, yani sudur (H2O). Demir, atmosferdeki O2 ile daha yavaş tepkiyerek pas yada demir oksiti (Fe2O3) oluşturur.
Yakıtlar yandığında ve insanlar soluduğunda oksijeni kullanıp karbondioksite çevirirler. Bitkiler, karbondioksit ve sudan yararlanarak O2 ve dokuları üretir. Bu işleme fotosentez adı verilir.
Nitrojen, canlılardaki proteinlerin anahtar parçasıdır. Element sürekli olarak, atmosferdeki nitrojen molekülleri, topraktaki nitrojen bileşimleri ve bitki ile hayvanlardaki proteinler arasında değişir. Buna, nitrojen döngüsü adı verilmektedir.
Çelik pamuğu saf O2 elementinde parlak bir ışık yayarak yanar. Tepkime, katı çelik yığınında olduğundan daha hızlıdır çünkü ince çelik ipler oksijenle daha kolay temas sağlar.
Bu bilgisayar görüntüsü. Antarktika üzerindeki bir uydudan çekilmiştir. Ozon tabakasındaki 27 milyon kilometrekarelik deliği gösteriyor.
Oksijen Ve Ozon (Ozon Nedir?)
Ozon Nedir? Oksijenin ikinci biçimine ozon adı verilir. Formülü O3‘tür. Moleküllerindeki 3 atom birbirine bağlanarak üçgen şeklini alır. Ozon, dünya yüzeyinin 25 km üzerinde bir tabaka meydana getirir. Güneşteki ultraviyole ışınları, oksijen moleküllerini atomlara ayırır. Bunlar daha sonra O2 molekülleriyle birleşip ozonu meydana getirir.
Ozon bir perde görevi görerek, zararlı UV ışınlarının dünyanın yüzeyine ulaşmasını engeller. Uçak egzozları, aerosollar ve eski buzdolaplarında kullanılan kimyasallar ozona zarar verir. Ozon tabakasında delikler oluşmuştur ve UV ışınları, bitkilere zarar verdiği gibi, cilt kanseri vakalarının artmasına yol açmıştır.
Nitrojen döngüsünde, hava ve canlılar arasında sürekli bir nitrojen değişimi gerçekleşir.
Şimşik ve bakteri, nitrojen gazını topraktaki nitratlara dönüştürür. Bitkiler bu tuzları kullanarak hayvanlar tarafından yenilen proteinleri yapar. Çürüme ve boşaltım, tuzları toprağa ulaştırır. Bazı bakteriler nitrojen verir.(oksijen nedir,nitrojen nedir)
Kaynak: wikipedi (oksijen nedir)
Bir önceki yazımız olan Kauçuk Nedir, Nasıl Üretilir? Kauçuğun Özellikleri başlıklı makalemizde kauçuk, nasıl üretilir ve nedir hakkında bilgiler verilmektedir.
